آيه أمّن يجيب

از دانشنامه‌ی اسلامی


آیه 62 سوره نمل/27 را آیه «امّن یجیب» مى‌گویند و آیه با همین عبارت آغاز مى‌شود و به دلیل توجه ویژه مسلمانان هنگام گرفتارى‌ها و مشكلات به آن، معروف شده است. خداوند متعالى در این آیه توجه مى‌دهد كه هرگاه بندگان مضطرش او را بخوانند، غم و اندوه و هر نوع مشكلى را از آنان برطرف مى‌سازد:

«أَمّن يجيبُ المُضطَرَّ إِذا دَعاهُ و يكشِفُ السّوءَ و يجعَلُكُم خُلفاءَ الأَرضِ أَءِلهٌ مَع‌اللّهِ قَليلا مَا ‌تَذكّرون»

یا آن که درمانده را چون بخواندش پاسخ می دهد و آسیب از او دور می کندو شما را در زمین جانشین پیشینیان می سازد آیا با وجود الله خدای دیگری هست ? چه اندک پند می گیرید

[27–62] (مشاهده آیه در سوره)


از وجود روایتى درباره تأثیر قرائت این آیه در رفع بلاها و رسیدن به حوائج آگاهى نداریم؛ اما مى‌دانیم كه از همان قرن‌هاى نخستین اسلامى، مسلمانان با توجه به این آیه در ناراحتى‌ها، بیمارى‌ها و درماندگى‌ها به خداوند روى آورده، براى رفع نیازهایشان او را مى‌خوانده و یا یكدیگر را به دعاكردن به درگاه الهى دعوت مى‌كرده‌اند.

از این‌رو آنچه در عرف رایج است كه قرائت این آیه را به منزله ختم قرار مى‌دهند (مانند ختم برخى دعاها) از باب فال نیك گرفتن است كه احتمالا با توجه به جمله معروفِ خذ القرآن ما‌شئت لما شئت = به هر آیه‌اى از قرآن كه مى‌خواهى براى رسیدن به خواسته‌ات تمسك‌ كن، بوده است؛ بنابراین، قرائت آیه از باب درخواست و دعا نیست بلكه تعریض به خداوند است كه بنده، حال مضطر خود را به او عرضه مى‌كند و وعده پروردگار به گشایش مشكل و استجابت دعا را به ‌یاد مى‌آورد.

در دو روایت از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام مضطر در این آیه، بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هنگام ظهور تطبیق ‌داده شده كه نزد مقام (ابراهیم) دو ركعت نماز مى‌گزارد و به درگاه الهى دعا مى‌كند؛ آنگاه خداوند دعایش را اجابت، مشكلات حضرت را برطرف و ‌او را در زمین خلیفه مى‌كند؛ سپس جبرئیل و 313 نفر با وى بیعت مى‌كنند.

پانویس

  1. ابن ‌كثیر، ج 3، ص 383.
  2. تقریب القرآن الى ‌الاذهان، ج‌ 20، ص‌ 14.
  3. قمى، ج 2، ص 105؛ الصافى، ج 4، ص 71؛ نورالثقلین، ج 4، ص 94.

منابع

سید محمود دشتى، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد 1، صفحه 421.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن